Tăng trưởng lớn trong 2 năm qua nhưng thời đại của những Big Tech đang dần lụi tàn

Theo Nhịp sống kinh tế, những "ông lớn" trong nghành và những startup non trẻ hiện đang phải đối mặt với nhiều yếu tố kinh tế, thị trường và cả trong nghành nhiều bất lợi. Từ đó, sự xáo trộn hiện đang xảy ra đối với lĩnh vực thương mại điện tử, kỹ thuật số, xe điện, dịch vụ gọi xe và những phân khúc khác sau đại dịch.

Nhiều doanh nghiệp hiện đang đóng vai trò là "người tạo ra việc làm" trong suốt 2 năm vừa qua, đã bắt đầu ngừng tuyển dụng hoặc thậm chí sa thải nhân viên, lo ngại về động lực thúc đẩy nghành này đã dần trở nên yếu ớt hơn nhiều, nhà đầu tư đã ồ ạt rút vốn khiến cổ phiếu của hàng loạt công ty bao gồm Lyft và Peloton sụt giá. Bên cạnh đó, cổ phiếu của Netflix, Meta Platforms và Amazon đều đã giảm tới hơn 30% trong năm nay, vượt qua mức giảm của S&P 500.

Hiện giờ, quan điểm của nhiều nhà đầu tư đang chia rẽ trước câu hỏi rằng liệu tình trạng hiện tại chỉ là tạm thời - vì những công ty hưởng lợi nhờ đại dịch đã phát triển quá nhanh trong thời gian gần đây, hay là những dấu hiệu ban đầu cho thấy lĩnh vực công nghệ đang dần suy thoái sâu sắc hơn.

Kevin Holt được biết là giám đốc danh mục đầu tư cấp cao tại Invesco, công ty quản lý tới hơn 1,6 nghìn tỷ USD tài sản và sở hữu cổ phần trong những công ty công nghệ lớn. Ông đã nói rằng "Thị trường hiện đang rót giá mạnh". Cổ đông hiện đang cố gắng xác định xem liệu họ có tập trung quá nhiều vào lĩnh vực tăng trưởng trong môi trường lãi suất thấp hay không.

Ông đã nói rằng: "Có phải vì lãi suất thấp mà những cổ phiếu công nghệ đã được định giá quá cao hay không?" Ông và những người khác đang đặt ra câu hỏi rằng liệu có phải đã tới lúc một số công ty công nghệ nên thu hẹp hơn quy mô đầy tham vọng của họ hay chưa.

Ngay cả khi một số công ty công nghệ hiện phải đối mặt với khoảng thời gian vô cùng ảm đạm, thị trường lao động tại Mỹ vẫn có diễn biến vô cùng khả quan và không có dấu hiệu cho thấy bị tác động bởi lĩnh vực công nghệ. Nhiều nhà tuyển dụng đã tạo thêm 428.000 việc làm trong tháng 4 - tháng thứ 12 đạt mức 400.000. Tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 3,6%.

Bên cạnh đó, dù một số ngõ ngách của nghành công nghệ hiện đang chịu thiệt hại lớn thì điểm sáng vẫn còn tồn tại. Điện toán đám mây - công nghệ được sử dụng rộng rãi trong đại dịch hiện vẫn mang lại lợi nhuận lớn cho Amazon, Microsoft và nhiều doanh nghiệp khác.

Trong suốt thời gian diễn ra đại dịch, Amazon và Facebook là một trong số những công ty công nghệ đã tuyển dụng rất nhiều nhân sự khi họ mở rộng quy mô hơn. Amazon đã tuyển thêm tới khoảng 800.000 nhân sự vào những năm 2020 và 2021, khi họ nỗ lực đáp ứng được nhu cầu bùng nổ đối với dịch vụ thương mại điện tử.

Trong 5 năm qua, Meta, Apple và Alphabet đã tăng gần gấp đôi số lượng nhân viên toàn thời gian lên tổng cộng là khoảng 563.000 người.

Những công ty công nghệ này có phong cách tăng trưởng vô cùng hiếm thấy ở những nghành khác trong nền kinh tế Mỹ, theo dữ liệu của WB, trong năm 2020, Meta, Google Amazon và Microsoft đã tạo ra doanh thu tơi 1,1 nghìn tỷ USD, vượt qua cả GDP của Hà Lan, Thuỵ Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ả Rập Xê Út.

Đại dịch được xem là yếu tố đã khiến vị thế thống trị của nghành công nghệ trở nên vô cùng vững chắc hơn. Khi nền kinh tế đóng cửa, người tiêu dùng phụ thuộc nhiều hơn vào công nghệ. Điều này đã giúp đưa doanh số của nhiều nhà bán lẻ trực tuyến, nền tảng họp trực tuyến và dịch vụ phát trực tuyến lên một tầm cao mới.

Một loạt những yếu tố đã ảnh hưởng tới những động lực đó vào năm nay, lạm phát tại Mỹ hiện đang ở mức cao nhất trong 4 thập kỷ, gây áp lực đối với tiền lương của tài xế và công nhân kho hàng, làm suy giảm sức mua của người tiêu dùng.

Lãi suất tăng lên cũng khiến dòng vốn đổ vào cổ phiếu công nghệ đi xuống. Việc mở cửa lại những nhà hàng và cửa hàng truyền thống đang tạo áp lực cho nhu cầu đặt hàng online. Theo đó, nhiều công ty thương mại điện tử đã phải điều chỉnh lại quy mô mở rộng. Việc Trung Quốc phong toả trong thời gian dài hiện cũng gây ra nhiều gián đoạn lên chuỗi cung ứng.

Vào cuối tháng 4, Amazon đã báo cáo tăng trưởng doanh thu quý I với tốc độ chậm nhất từng ghi nhận trong khoảng 2 thập kỷ, do hoạt động kinh doanh của lĩnh vực thương mại điện tử giảm tốc, chi phí hoạt động tăng nhanh hơn doanh số bán hàng. Nhiều giám đốc điều hành cho biết khả năng vận hành nhà kho hiện đang vượt quá nhu cầu và họ đang thừa nhân sự trong một vài lĩnh vực.

Meta cho biết vào 2 tuần trước rằng họ sẽ tạm dừng hoặc hạn chế việc tuyển dụng đối với những vị trí cấp trung và cấp cao. Thông báo này đã được đưa ra vào 7 tháng sau khi công ty này thực hiện được đợt tuyển dụng và đầu tư lớn để có thể đẩy mạnh phát triển metaverse.

Trong khí đó, trong quý I/2022, Netflix lần đầu tiên ghi nhận lượng người đăng ký sụt giảm và dự báo sẽ tiếp tục chứng kiến những khoản lỗ. Thông tin này đã khiến vốn hoá của hãng mất đi tới 54 tỷ USD vốn hoá chỉ trong 1 ngày. Netflix cho biết nguyên nhân một phần là do quá nhiều người dùng chung và tài khoản và sự cạnh tranh đang diễn ra ngày càng khốc liệt.

Apple cảnh báo rằng dịch Covid-19 đã tái bùng phát ở Trung Quốc có thể khiến họ thiệt hại tới hơn 8 tỷ USD trong quý hiện tại, do chuỗi cung ứng iPhone và những thiết bị khác bị ảnh hưởng.

Nhiều startup và doanh nghiệp nhỏ hơn hiện đang phải trải qua những điều tồi tệ hơn thế. Những công ty thương mại điện tử eBay và Etsy ghi nhận doanh số bán hàng tăng nhanh hơn trong thời kỳ đại dịch.

Nhưng vào hai tuần trước, họ đã đều dự báo doanh số bán hàng sẽ giảm trong quý hiện tại và cổ phiếu theo đó cũng từ từ leo dốc. Ngoài ra, nhiều nhà đầu tư cũng đã quay lưng với nhiều startup xe điện như Rivian.