SSI Research: Ngành hàng tiêu dùng đã phục hồi sau đại dịch nhưng vẫn yếu trước áp lực lạm phát

Tại báo cáo mới nhất của SSI Research về ngành thực phẩm và đồ uống cho thấy, ngành tiêu dùng đã có sự phục hồi sau đại dịch, tuy nhiên vẫn còn yếu trước áp lực lạm phát.

Nhu cầu phục hồi ngành tiêu dùng yếu hơn dự kiến

Trong 6 tháng đầu năm nay, doanh thu bán lẻ đã ghi nhận sự tăng trưởng rõ rệt. Trong đó, đà tăng trưởng này có được là nhờ dịch vụ du lịch đã tăng 94% so với cùng kỳ; dịch vụ lưu trú ăn uống tăng 21% so với cùng kỳ còn doanh thu bán lẻ hàng hóa cũng đã tăng 11,3%.

Theo thông tin từ Kantar Worldpanel, trong quý đầu năm nay doanh thu của ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) so với cùng kỳ năm trước chỉ nhích nhẹ một chút. Cụ thể, ở khu vực thành thị chỉ tăng 0,6% còn ở khu vực nông thôn chỉ tăng 3,6%. Tuy nhiên, theo số liệu từ AC Nielsen, giá trị thị trường FMCG trong nước đã tăng 2,1%. Trong quý 2 năm nay, SSI Research kỳ vọng ngành hàng này sẽ có doanh thu cao hơn, lợi nhuận ấn tượng hơn.

Từ các dữ liệu trên có thể thấy, nhu cầu phục hồi của ngành tiêu dùng đã yếu hơn nhiều so với dự kiến. Sự phục hồi này không đến từ việc khối lượng hàng hóa tiêu dùng gia tăng mà chủ yếu là do giá cả trung bình tăng lên. Theo SSI Research, nguyên nhân dẫn đến vấn đề này có thể là do tình trạng lạm phát đang ngày càng gia tăng trong khi thu nhập khả dụng đang ngày càng thấp hơn do các đợt giãn cách xã hội do dịch bệnh, đặc biệt là ở các nhóm thu nhập thấp. Bên cạnh đó, sau đại dịch thì nhu cầu ăn uống bên ngoài vẫn còn ở mức thấp. Bên cạnh đó, người tiêu dùng Việt Nam từ đầu năm đến nay bên cạnh mối lo về giá cả lương thực thực phẩm tăng cao hơn so với cùng kỳ, họ còn có thêm mối lo về giá xăng dầu khi mặt hàng này liên tục tăng cao và lập đỉnh về giá (theo khảo sát của Kantar Worldpanel hồi tháng 5 năm nay).

Áp lực lạm phát khiến nhiều "ông lớn" ngành tiêu dùng tăng giá bán

Lạm phát gia tăng đã khiến cho giá cả của nhiều mặt hàng tiêu dùng tăng lên. Người dân có thể dễ dàng thấy được sức nóng về giá cả trên thị trường thời điểm hiện tại. Hầu hết các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm và đồ uống đã tăng giá bán sản phẩm bình quân trong khoảng từ 2 đến 10%. Những doanh nghiệp này bao gồm: Vinamilk (VNM), Sabeco (SAB), MCH, Đường Quảng Ngãi (QNS)…  để chuyển một phần chi phí sang người tiêu dùng cuối cùng. So với cùng kỳ năm trước, các nguyên liệu đầu vào chính đều đã tăng giá đáng kể. Cụ thể, sữa bột đã tăng từ 30-40% so với cùng kỳ, đường cũng tăng 30% so với cùng kỳ, đậu tương tăng 20% so với cùng kỳ và dầu cọ đã tăng 44% so với cùng kỳ.

So với đầu năm, giá ngô, lúa mì và đậu tương cũng đã tăng lần lượt ở mức 26%, 18% và 25%. Bên cạnh đó, chi phí thức ăn chăn nuôi cũng đã tăng 20% so với đầu năm. Điều này đã ảnh hưởng tiêu cực đến các trang trại hộ gia đình nói riêng và trang trại thương mại nói riêng. Nguyên nhân bởi, chi phí này chiếm tới 75% tổng chi phí chăn nuôi. Kể từ tháng 12 năm ngoái, chính phủ đã giảm thuế MFN đối với lúa mì và ngô, tuy nhiên mức giảm này không nhằm nhò gì so với áp lực lạm phát ngày càng gia tăng. Ước tính, chi phí sản xuất của các trang trại hộ gia đình trong khoảng 55.000-60.000 đồng/kg; chi phí sản xuất của các trang trại thương mại ước tính khoảng 50.000 đồng/kg. Vì thế, tỷ suất lợi nhuận của các trang trại hộ gia đình so với giá heo hơi thời điểm hiện tại là khá thấp. 

So với 6 tháng đầu năm 2021, giá heo hơi đã giảm 25%. Tuy nhiên, từ quý 2 năm nay, giá heo hơi đã bắt đầu tăng nhẹ trở lại do các trường học, nhà máy, nhà hàng và du lịch đã mở cửa hoàn toàn. Giá heo hơi đã tăng 10-15% so với đầu năm, lên mức 58.000 - 63.000 đồng/kg. Theo kỳ vọng của SSI Research, trong nửa cuối năm nay giá heo hơi sẽ đạt mức 65.000-70.000 đồng/kg. Ngược lại, giá nguyên liệu đầu vào như lúa mì, ngô và đậu tương có thể giảm 30%, 7% và 8% so với mức đỉnh còn chi phí thức ăn chăn nuôi có thể đi ngang, thậm chí sẽ giảm trong quý cuối của năm nay. Thế nhưng, SSI Research kỳ vọng giá heo hơi sẽ tăng chậm đến cuối năm nay, điều này giúp cho các công ty nông nghiệp bắt đầu phục hồi trong nửa cuối năm nay.

Giá bán tăng chưa đủ để các doanh nghiệp bảo vệ biên lợi nhuận

Đối với các doanh nghiệp, trong quý đầu năm nay các F&B niêm yết đạt tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận sau thuế của cổ đông công ty mẹ lần lượt ở mức 4,5% và 38,7%. Điều đáng nói, trong quý 1 đã thể hiện rõ 2 thái cực đối lập, trong khi các công ty  thực phẩm đóng gói (MCH, KDC, PAN, LAF, AGM, SGC,…) có doanh thu tăng trưởng 2 con số thì doanh thu của các công ty F&B khác chỉ chỉ có chút nhích nhẹ. Chứng tỏ, nhu cầu vẫn còn yếu, đặc biệt là nhu cầu của nhóm thu nhập thấp vẫn còn bị ảnh hưởng bởi đại dịch năm ngoái.

Trong năm nay, giá cả hàng hóa tăng cao ở các mức độ khác nhau đã ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ suất lợi nhuận gộp của các công ty F&B. Trong nửa đầu năm, dù các công ty này đã tăng giá bán sản phẩm nhưng điều này vẫn chưa đủ để họ bảo vệ biên lợi nhuận gộp của mình.

Lấy ví dụ đơn giản như: Vinamilk (VNM) có tỷ suất lợi nhuận gộp trong quý đầu năm nay là 40,5%. Đây là mức thấp nhất kể từ quý 2/2015. Thế nhưng, SSI Research nhận định tỷ suất lợi nhuận gộp của VNM trong quý 2 năm nay sẽ tiếp tục giảm bất chấp giá bán bình quân đã tăng 5% trong khoảng thời gian từ cuối tháng 2 cho đến tháng 3. Đến quý 4, áp lực này có thể được giảm bớt đôi chút nhờ doanh thu phục hồi mạnh mẽ hơn cùng với chi phí nguyên liệu đầu vào giảm xuống.

Nhờ việc ký kết hợp đồng mua dài hạn đối với các nguyên vật liệu chính, tỷ suất lợi nhuận gộp của Sabeco (SAB) trong thời gian qua vẫn khá ổn định. Trong khi đó, biên lợi nhuận của Masan Consumer (MCH) trong quý 1/2022 đã cải thiện 100 điểm cơ bản so với cùng kỳ khi các phân khúc sản phẩm chính đã ghi nhận doanh thu tăng trưởng ở mức hai con số. Tuy nhiên đến quý 2, tỷ suất lợi nhuận sẽ chịu nhiều áp lực hơn nhưng vẫn duy trì ở mức trên 40% trong cả năm nhờ kiểm soát tốt nguồn nguyên liệu đầu vào. Trong quý đầu năm nay, Đường Quảng Ngãi có tỷ suất lợi nhuận gộp của mảng sữa đậu nành là 40,1%.

Chưa kể, cuộc chiến giữa Nga và Ukraine cũng đang là áp lực đè nặng lên giá cả hàng hóa. Cuộc chiến này đã đẩy giá hàng hóa và giá dầu lên cao chót vót kể từ tháng 2 năm nay.