Đức Phật răn dạy về việc "bố thí" ở đời: Người thực hành thí xả cần phát huy tuệ giác cũng như bố thí đúng thời

Đạo Phật cho thấy, bố thí và cúng dường là một trong những hạnh tu căn bản và phổ biến của Phật tử. Tuy nhiên, để cho công đức bố thí cúng dường được trọn vẹn và đầy đủ thì người thực hành thí xả cần phát huy tuệ giác cũng như bố thí đúng thời. Việc Dâng - Cho - Trao - Tặng những thứ mà người nhận thật sự cần, ngay ở thời điểm đó. Ông cha của chúng ta cũng đã đúc kết kinh nghiệm bố thí đúng thời qua một câu nói rằng "một miếng khi đói bằng một gói khi no". Tất nhiên, đã bố thí thì có phước nhưng nếu biết bố thí đúng lúc, đúng thời thì sẽ có giá trị hơn và phước báo nhiều hơn. Theo Thế Tôn, việc bố thí đúng thời có năm việc, thể hiện có sự cân nhắc và chọn lọc trong quyết định bố thí. Bên cạnh tấm lòng thí xả thì người thí cần có tuệ giác, sự tôn kính và nhất là tâm nguyện thí xả không thối chuyển dù đang trong lúc nghèo khó nhất. 

Thông thường, người mới đến họ rất cần những vật dụng thiết yếu cho cuộc sống, người đi xa thì hãy chuẩn bị đầy đủ hành trang để lên đường. Đặc biệt là đối với đời sống du hành của các vị xuất gia thì đây mới chính là thời điểm chư vị rất cần sự ngoại hộ của hàng cư sĩ. 

Đối với người bệnh thì sự giúp đỡ lại càng cần thiết hơn. Họ cần thuốc men, ăn uống và săn sóc, nhất là sự động viên chia sẻ về tinh thần. Một khi khỏe mạnh, dù khó khăn hay trở ngại đến mấy thì cũng có thể kham nhẫn được. Tuy nhiên bệnh tật lại làm cho thân tâm đau khổ, nếu khó khăn chật vật không có phương tiện chữa trị lại càng khổ hơn. Cho nên, mọi sự giúp đỡ của chúng ta từ vật chất cho đến tinh thần đều có ý nghĩa rất lớn đối với người bệnh. 

Còn khi mới thu hoạch mùa màng, đem những nông sản đầu mùa tinh khôi nhất cúng dâng lên chư Tăng để tỏ lòng tôn kính hay mang biếu mời bà con hàng xóm dùng lấy thảo trước, sau đó mới thọ đụng để thể hiện sự tri ân. Đây cũng chính là một nét văn hóa thảo thơm lâu đời trong các cộng đồng cư dân nông nghiệp. Và cái ân tình thơm thảo qua lại này đã gắn kết tình làng nghĩa xóm cũng như cộng đồng an hòa, bền vững. 

Đáng chú ý, trong những lúc gặp khó khăn như dịch bệnh hiện tại nếu thấy cần thiết thì vẫn phát tâm bố thí, chia sẻ trong tinh thần lá lành đùm lá rách. Điều này vốn không dễ làm nhưng vẫn có người làm được. Bố thí trong thời điểm khó khăn thể hiện được tâm nguyện người thí mạnh mẽ, trí tuệ người thí đã thông tỏ lẽ thịnh suy, tạm bợ của con người và cuộc đời nên được phước vô lượng.