Dư nợ margin tại các công ty chứng khoán diễn biến ra sao sau quý đầu năm?

Theo Nhịp sống thị trường, sau nhịp hồi nhanh và mạnh từ đáy dài hạn, thị trường chứng khoán đã chững lại và gần như đi ngang kể từ đầu năm nay.Giao dịch ảm đạm bao trùm thị trường trong phần lớn thời gian của quý I/2023, giá trị khớp lệnh trên HoSE nhiều thời điểm thậm chí còn rơi xuống dưới 6.000 tỷ đồng, mức thấp nhất kể từ tháng 11/2020.

Một trong những yếu tố khiến thị trường chứng khoán ảm đạm được cho là do nhu cầu sử dụng đòn bẩy margin của nhà đầu tư còn rất hạn chế. Sau khi giảm mạnh trong quý 4/2022 xuống mức thấp nhất 7 quý, dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán chỉ nhích nhẹ sau quý đầu năm nay, ước tính chỉ vào khoảng 123.000 tỷ đồng. Trong đó, ước tính dư nợ margin vào khoảng 118.000 tỷ đồng, chỉ tăng nhẹ 3.000 tỷ đồng so với cuối năm ngoái, còn lại là ứng trước tiền bán.

Tính đến 31/3/2023. toàn thị trường chỉ ghi nhận đúng 2 công ty chứng khoán có dư nợ cho vay trên 10.000 tỷ đồng là Mirae Asset và SSI. Con số này ít hơn nhiều so với thời điểm cách đây 1 năm khi dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán lập kỷ lục 200.000 tỷ đồng. Thị trường ở thời điểm đó có đến 6 công ty chứng khoán có dư nợ ở mức trên 10.000 tỷ đồng vào cuối quý 1/2022.

Dẫn đầu về cho vay phải nhắc đến Mirae Asset, dù đây là công ty chứng khoán có dư nợ giảm mạnh nhất trong quý đầu năm nay với mức giảm hơn 1.400 tỷ đồng. Tuy nhiên, khoảng cách so với 2 cái tên bám đuổi phía sau là SSI và TCBS đã bị thu hẹp lại khi các công ty này đều có dư nợ tăng nhẹ sau quý 1/2023.

Trong quý đầu tiên của năm 2023, toàn thị trường chỉ ghi nhận VPS và SHS có dư nợ cho vay tăng trên nghìn tỷ. Với kết quả này, VPS đã vượt mặt HSC để chen chân có mặt trong top 5 với dư nợ cho vay hơn 7.400 tỷ đồng, trong khi đó, SHS cũng áp sát top 10 với mức dư nợ cho vay là 3.500 tỷ đồng. Ngoài ra, trong top 10 còn có KIS, FPTS mở rộng quy mô cho vay tăng, còn HSC, VCI, KBSV giảm dư nợ cho vay sau quý 1.

Nhìn chung, nhà đầu tư dè dặt trong việc sử dụng margin là điều không quá bất ngờ sau những biến động mạnh của thị trường, đa phần là theo hướng không thuận lợi trong năm 2022. Thêm vào đó, nhịp hồi mạnh cuối năm ngoái đã kéo theo hàng loạt cổ phiếu bật tăng mạnh, thậm chí tăng bằng lần chỉ trong thời gian ngắn cũng khiến đa phần nhà đầu tư không muốn mạo hiểm sử dụng đòn bẩy để mua đuổi.

Bên cạnh đó, những lo ngại về kết quả kinh doanh quý 1/2023 có thể tạo ra những cơn gió ngược đối với thị trường chứng khoán cũng gây ảnh hưởng đến tâm lý của nhà đầu tư. Theo VDSC ước tính, lợi nhuận sau thuế quý đầu năm có thể tăng trưởng âm 17% so với cùng kỳ. Trên thực tế, mặc dù số liệu báo cáo tài chính quý 1 chưa đầy đủ nhưng cũng đã xuất hiện nhiều vệt xám. Nhiều doanh nghiệp ở nhóm bất động sản, chứng khoán, phân bón,... đã ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng âm, thậm chí là thua lỗ.

Bên cạnh đó, mặt bằng lãi suất ở mức cao cũng là yếu tố ảnh hưởng đáng kể đến như cầu cho vay của các nhà đầu tư chứng khoán. Ngân hàng Nhà nước dù đã liên tiếp có động thái hạ lãi suất điều hành trong thời gian qua, tuy nhiên vẫn có độ trễ nhất định để các xu hướng này tác động đến lãi suất tiết kiệm cũng như cho vay của các ngân hàng thương mại. Chi phí vốn cao khiến các công ty chứng khoán chưa thể giảm lãi suất cho vay margin.

Mới đây, trong một một báo cáo của Pyn Elite Fund cho biết, các công ty chứng khoán cũng đã đưa ra một số gói margin ưu đãi, tuy nhiên, dường như khách hàng vẫn đang chờ đợi tín hiệu về thời điểm an toàn để quay trở lại thị trường chứng khoán. Quỹ ngoại này nhận định thêm rằng, việc Fed tăng lãi suất cũng như các biến cố liên quan đến các định chế tài chính lớn trên thế giới chính là nguyên nhân khiến nhà đầu tư trong nước lo lắng suốt thời gian qua.

Mặt khác, quỹ Pyn Elite Fund cũng cho rằng, khi tâm lý thị trường được cải thiện, các khoản margin sẽ được triển khai trở lại để mua cổ phiếu. Đồng thời, Pyn Elite Fund cũng chỉ ra một số tín hiệu cho thấy rằng nút thắt về lãi suất đang dần được cởi bỏ. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp dần ổn định trở lại sau các biến cố xảy ra trong năm ngoái đã, đang và sẽ góp phần giảm áp lực lên lãi suất. Quỹ ngoại này kỳ vọng xu hướng giảm lãi suất sẽ tiếp diễn và lãi suất tiền gửi trở lại mức khoảng 5-6% vào quý 3/2023.

Thị trường diễn biến ra sao trong mùa báo cáo kết quả kinh doanh?

Ở diễn biến khác, mùa báo cáo kết quả kinh doanh quý 1/2023 đang diễn ra với những dự báo không thực sự tích cực. Dù vậy, các chuyên gia cho rằng những yếu tố này đã phần nào được phản ánh vào diễn biến thị trường thời gian qua và giờ là thời điểm để nghĩ về triển vọng kinh doanh của những quý tới.

Các chuyên gia cho rằng thị trường đã quay lại xu hướng tăng, được xác định bằng mức hồi phục 20% so với đáy và đây là lúc để quan tâm đến cải thiện của kết quả kinh doanh trong những quý tới, thay vì chỉ là quý 1. Bên cạnh đó, định giá thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đang ở mức rất hấp dẫn so với quá khứ 10 năm cũng như so với khu vực, với dự phóng PE chỉ khoảng 10 lần.

Mặc dù thị trường trở lại xu hướng tăng trong thời gian tới, tuy nhiên chuyên gia cho rằng nhà đầu tư cũng nên thực hiện quản trị rủi ro, tránh sử dụng đòn bẩy quá cao. Thời điểm này có thể bắt đầu tích lũy dần cổ phiếu, đặc biệt là các cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt, tình hình tài chính ổn định vào các nhịp điều chỉnh để chuẩn bị cho xu hướng tăng dài hạn trong thời gian tới.